Proactieve zorgplanning (advance care planning) met betrokkenheid van de ambulanceservice

Introductie

Proactieve zorgplanning (advance care planning) wordt steeds meer gezien als essentieel om ongewenste zorg in de stervensfase te verminderen. Wanneer een palliatieve patiënt in de palliatieve fase thuis verzorgd wordt, kan het bellen van een ambulance tijdens een crisis leiden tot een reeks aan ongewenste behandelingen. Dit kan resulteren in een behandeling die wordt gegeven zonder volledig besef van de ziektestatus en prognose van de patiënt. Proactieve zorgplanning met betrokkenheid van de ambulanceservice kan waardevol zijn om het risico op onnodige of ongewenste ziekenhuisopnames verminderen. Daarom worden in Australië ‘Authorised Palliative Care Plans' (APCP) vastgelegd, die ontwikkeld zijn door de ambulanceservice. Hierin staat onder andere de diagnose en huidige behandeling van een patiënt, zijn of haar wensen omtrent reanimatie, gewenste plaats van overlijden, of ze overgebracht moeten worden naar het ziekenhuis en wat te doen als ze tijdens een transfer naar het ziekenhuis komen te overlijden. Wanneer een ambulance gebeld wordt voor een patiënt met een APCP, komt er een melding en weten de ambulancebroeders wat de wensen van de patiënt zijn.

De doelen van dit onderzoek waren:

• inzicht krijgen in de perspectieven van de patiënten en mantelzorgers en hun ervaringen met het hebben van een APCP en hun begrip van het proces
• de aanvaardbaarheid van APCP's door clinici te meten

Methodiek

Deze kwalitatieve studie heeft gebruik gemaakt van semi-gestructureerde interviews. Negentien patiënten en mantelzorgers die een APCP hadden gekregen en tien clinici die betrokken waren bij het invullen van de APCP's zijn geïnterviewd of hebben deelgenomen aan een focusgroep.

Resultaten

Thematische analyse van de patiënt/mantelzorger-interviews toonden vier belangrijke thema’s:

1. gebrek aan betrokkenheid bij het opstellen en ondertekenen van het plan
2. een behoefte aan duidelijke communicatie over het plan
3. vertrouwen in het overdragen van belangrijke beslissingen aan de familie
4. controle over waar zorg in de laatste levensfase wordt ontvangen

Patiënten gaven aan dat ze weinig begrepen van het doel van het document of geen herinnering hadden aan het proces van opstellen van het plan, en er waren een aantal angsten van de mantelzorgers over het plan. Degenen die bekend waren met het doel van het APCP, waren zich meer bewust van hun prognose en de voor- of nadelen van reanimatie en behandeling. Artsen vonden het belangrijkste voordeel van het APCP het vermijden van opname op de SEH en voor patiënten dat ze hun gewenste plaats van overlijden kunnen kiezen. Nadelen waren voornamelijk procesgerelateerd, zoals een gebrek aan duidelijkheid rond het ondertekeningsproces en de vroege implementatie van het plan voor patiënten en mantelzorgers voor wie de palliatieve zorg service nieuw was.

Conclusie/aanbevelingen

Het APCP is een complexe interventie die soms niet goed begrepen wordt door patiënten, vooral door hen die erg ziek zijn of zich niet goed bewust zijn van hun prognose. Clinici beschouwen het vermijden van opname op de SEH als het belangrijkste voordeel van het APCP, maar er moeten nog een aantal stappen genomen worden om het plan goed te laten werken. 

Relevantie voor praktijk

• Het APCP zoals dat nu in Australië bestaat, wordt nog niet altijd goed begrepen door patiënten, maar met verbeteringen zou dit ook voor Nederland een goede interventie kunnen zijn om ongewenste SEH-opnames te verminderen.  
• In het kader van proactieve zorgplanning is het belangrijk dat zorgplannen niet alleen bij één instantie bekend zijn, maar gedeeld worden tussen de verschillende lijnen, waaronder ook de ambulanceservice. 

Naar de publicatie

Lobb, E. A., Rao, A., & Sanderson, C. (2021). Patients', caregivers' and clinicians' understandings of an advance care planning process: the example of ambulance palliative care plans. Annals of palliative medicine, 10(6), 6247–6258. https://doi.org/10.21037/apm-21-288.

Meer informatie

Ga voor meer informatie over proactieve zorgplanning naar de themapagina op Palliaweb.